Kiyiniw a'debi

Kiyiniw a'debi
Libas bul – Allah taala o'z bendelerine bergen u'lken bir nematlarinan biri desek aljasbag'an bolamiz. Ol insandi issi-suwiqtan saqlaydi ha'm awratlarin berkitedi.
Allah taala sonday deydi «Ey adam balalari, haqiqattanda, Biz sizlerge awratin'izdi berkitetin libastida, jasanatug'in libastida tusirdik. (Ha'mmesinen) jaqsilawi taqwa libasi» (A'rof suresi: 26-ayat).
Bul ayati karimada Allah taala o'z bendelerine awratlarin jabatug'in ha'm olardi ziynetlentiretug'in ha'r tu'rli libaslardi jaratti, olarg'a bul narselerdi pishiw, tigiw ha'm tayarlaw ushin imkaniyat bergenin «nazil qildiq» degen so‘z benen esletetug'in eken, awratlardi usi aytip o'tken libaslar menen tosiwg'a buyirip atir.
Awrat orinlari erkeklerde kindikten dizege deyin bolg'an orindi ishine aladi. Demek, aytip o'tken jerlerdi berkitiw wajib boladi. Imam Ahmad o'zinin' «Musnad» atli ha'dis kitabinda ra'wiyat qiliwinsha, Jarhad atli sahaba sanin aship turg'an waqtinda Nabiy alayhissalam onin' qasinan o'tip qaldi ha'm «Hey Jarhad, sanin'di jap(!), san awrat esaplanadi», dedi.
Usi ha'disti da'lil qilip ko'plep ulamalar, Hanafiy mazhabi ulamalari san awrat, deydi. Sonday eken, kisi en' keminde o'zgelerge o'z awratlarin ko'rsetpewi kerek. Eger a'mel etpese gu'nakar boladi.
Islam dini bekkem shariat bolg'ani ushin, onda ba'rshe na'rsenin' a'debi ha'm ma'deniyati mufassal da'rejede jaritip berilgen. Sol qatari dinimiz ta'limati kiyiniw a'debi ma'deniyatinin'da o'zine mas turi bolip, to'mende solar haqqinda keltiremiz.
1. libas insannin' terisin ko'rsetetug'in da'rejede juqa bolmawi kerek.
2. Tar bolmawi. Bazi libaslar terini ko'rsetetug'in da'rejede tar bolmasada denenin' ko'rinisin bildirip turatug'in darejede tar boladi, bulda munkin emes.
3. Erkek kisi kiyiniwde o'zin hayal kisige uqsatip ya'ki kerisi she hayal kisi o'zin erkekke uqsatip almawi kerek. Imam Buxariy o'zinin' «Sahih» toplaminda Abdullah ibn Abbas (raziyallahu anhumodan)dan ra'wiyat qiling'an ha'disinde sonday deyiledi: «Rasulullah sollallohu alayhi wa sallam (kiyiniwde) o'zin ha'yellerge uqsatatug'in erkek ha'm erkeklerge uqsap kiyinetug'in hayallardi lanatladi».
4. libasti on' tareptem kiyiw su'nnet esaplanadi.
Ulamalarimizdin' aytiwinsha, awqatlaniw, kiyiniw ha'm tag'i basqalar kibi insannin' ka'ramati ha'm abroyina dalalat qilatug'in islerde on' qoldi isletiw ya'ki on' ta'repten baslaw mustahab esaplanadi. Istinja kibi pas islerde shep qoldi isletiw kerek. Sebebi, on' qol ulli isler ushin, shep qol bolsa joqarida aytilg'aninday, zarur bolg'an braq, o'zi pa's narseler qatarinan bolg'an isler ushin.
Bir ku'ni Abu Hanifa sa'wbetleslerinin' birinin' u'stinde go'nergen, jaramsiz kiyimine ko'zi tu'sti. Adamlar tarqalip, ma'jliste Abu Hanifa ha'm jan'ag'i kisi jalg'iz qalg'aninda, Imam og'an ju'zlenip, dedi:
- Ana jaynamazdi ko'terda, astindag'in al.
Kisi jaynamazdi ko'terdi, qarasa, astinda min' dirham pul bar edi.
- Oni alip, usti basin'di ta'rtipke keltir, - dedi Abu Hanifa.
Sonda, - men o'zime toqban,- dedi jan'ag'i kisi,- Allah mag'an bayliq toqshiliq berdi. Bul pullarin'izg'a mu'tajligim joq.
Bul so'zlerdi esitip, Abu Hanifa (r.h.) jan'ag'i kisige:
- Allah taala sag'an bayliq nematin bergen eken, Qane ol nematlardin' belgisi?! Rasulullah sollallohu alayhi wa sallamnin': «A'lbette Allah O'z bendesinin' u'stinde og'an bergen nemattin' belgisin ko'riwdi jaqsi ko'redi», - degen so'zleri sag'an jetip kelmegenba? Eger, bay bolsan' usti basin'di on'lap, kiyim kenshegin'e qarap ju'riwin' kerek. O'z jaqinlarin'di g'amg'a batirmag'aysan',- dep nasiyat qildi.
Allah taaladan ba'rshemizdi taqwa libasi menen ziynetlewin, qa'te kemshiliklerimizdi o'zi keshiriwin sorap qalamiz
Shrazatdinov Asqar,
Taqiyatas rayoni "Sari ishan" jame meshiti imam nayibi